Openbaring 17 vers 7-18

KLIK HIER als u hoofdstuk 17 wilt uitprinten of downloaden.

De OPENBARING aan Johannes

Gods oordeel over het grote Babylon als geestelijke macht (vervolg)

De relatie van “de grote hoer” tot het beest

Openbaring 17:7, “En de Engel zei tegen mij: Waarom verwondert u zich? Ik zal u het geheimenis (SV: de verborgenheid) vertellen van de vrouw en van het beest dat haar draagt, dat de 7 koppen (SV: hoofden) heeft en de 10 horens.”
Het onderwerp hier is dus nù: “de vrouw” (“de grote hoer” uit vers 1) in haar betrekking tot “het beest”. Wij moeten één ding goed zien. Deze vrouw zit op dat beest. In feite worden ons hier 2 afzonderlijke machten uitgebeeld, waarvan de één (de vrouw) zit op de andere (namelijk: op het beest); en de eerste (de vrouw) door de laatste (het beest) wordt “gedragen”. Aan het eind van dit 17^de hoofdstuk wordt ons verteld dat ditzelfde beest de vrouw zal haten en om het leven zal brengen (zie Openb. 17:16). Maar eerst volgt hier, in de eerste plaats, een uitvoerige en hoogst nauwkeurige beschrijving van “het beest”.
Bij een vorige beschouwing (namelijk bij de uitleg van hoofdstuk 13 van Openbaring) hebben wij al mogen zien dat dit beest een zinnebeeldige voorstelling is van alles wat satanisch is. Wie let op de spreekwijze van de Geest en onze beschouwing van het begin af aan aandachtig gevolgd heeft, zal met ons de overtuiging delen dat niets anders, dan alles wat des duivels is, ons zó voor ogen kan worden gesteld.
Deze hoogst belangrijke beschrijving, die ons er hier van wordt gegeven, is een bevestiging – en ons worden tevens nieuwe “bijzonderheden” gegeven – van zijn karakter en wijze van optreden. In hoofdstuk 13 (van Openbaring) vinden wij dit beest in overeenstemming met de profetieën van Daniël[1], terwijl hier het historisch verloop beschreven wordt en allerlei ontwikkelingen, welke resulteren in de verbintenis: “hoer – beest”. De “geboorte, groei en snel toenemende ontwikkeling” van alle afgoderij en heidense mythologie nà de zondvloed, draagt onmiskenbaar het zegel: “VERWARRING, CHAOS, SCHIJN en CAMOUFLAGE”.
Zij is de som van alle valse systemen van aanbidding. Deze gaan in de geschiedenis altijd vergezeld van de meest beestachtige uitspattingen. Alle perversiteit in deze is geestelijke immoraliteit (welke niets anders dan afgoderij is – zie 1 Johannes 5:21).
Het is begrijpelijk, dat de aandacht van Johannes er zo telkens bij bepaald wordt.

Openbaring 17:8, “Het beest dat u gezien hebt, was en is niet; en het zal opkomen uit de afgrond en naar het verderf gaan. En zij die op de aarde wonen, van wie niet vanaf de grondlegging van de wereld de naam geschreven staat in het boek des levens, zullen zich verwonderen als zij het beest zien, dat was en niet is, hoewel het er toch is.”
Hier vinden wij enigszins de oplossing van het geval. Het beest komt “uit de afgrond”,… uit de “bodemloze put”. Laten wij één en ander vergelijken met hetgeen geschreven staat in Openbaring 11 vers 7: “En wanneer zij (de getuigende monden van Gods dienstknechten en/of profeten) hun getuigenis volbracht hebben, zal het beest dat uit de afgrond opkomt, oorlog met hen voeren en het zal hen overwinnen en hen doden.”[2]
In Openbaring 9:1-2 ontvangt de “gevallen ster”, dat is de antichrist, de sleutel van de afgrond, dit is van die bodemloze put, die hij opent. Hier stijgt hij daaruit op, komt daaruit te voorschijn. Hierin zien wij dan ook duidelijk de “imitatie”, de “nabootsing”, van hetgeen geschied is in het leven van de Here Jezus. Deze heeft gezegd: “en (Ik ben) de Levende, en Ik ben dood geweest en zie, Ik ben LEVEND tot in alle eeuwigheid. Amen. En Ik heb de sleutels van het rijk van de dood (SV: hel) en van de dood zelf.” (Openb. 1:18)
Dit beest is de antichrist, de grote imitator van de Christus Gods, in een “schijnbare dood en opstanding”: het beest “was en is niet; en het zal opkomen uit de afgrond en naar het verderf gaan” (Openb. 17:8a). Laten wij dit vergelijken met wat geschreven staat in Openbaring 13 vers 3a: “En ik zag een van zijn koppen als dodelijk gewond, maar zijn dodelijke wond werd genezen”. En zoals in dit vers verder nog geschreven staat: “En de HELE AARDE ging het beest MET VERWONDERING ACHTERNA” (Openb. 13:3b), zo lezen wij in vers 8b (van Openbaring 17): “En zij die op de aarde wonen,… ZULLEN ZICH VERWONDEREN als zij het beest zien, dat WAS en NIET IS, hoewel HET ER TOCH IS”. De aantekening (in dit 8^ste vers van Openbaring 17) dat hun namen niet geschreven zijn in het boek des levens, doet ons weten dat (in de nog komende… tijd) de aarde (de wereld) bevolkt zal zijn door “goddelozen”. Wij worden in deze wetenschap gesterkt, wanneer wij één en ander vergelijken met Openbaring 13:4, waar staat: “En zij aanbaden de draak, omdat hij aan het beest macht gegeven had. En zij aanbaden het beest en zeiden: Wie is aan dit beest gelijk?…”
De “grote hoer” is het tegenbeeld van de Gemeente van de Here Jezus Christus… En zoals het Raadsplan van God ons bekend maakt met de “Bruid van het Lam” (zie o.a. Openb. 19:7), zo hebben wij hier te maken met de “bruid van de antichrist”. Het is deze satanische verschijning, die van zichzelf zegt: “ik ZIT ALS EEN KONINGIN” (zie Openb. 18:7). En dat is ook zo, want zij “zit” op het beest als zijn koningin! Die 7 koppen (SV: hoofden – zie Openb. 17:7) staan symbolisch voor 7 bergen, waarop deze “vrouw” – (“de grote hoer” uit vers 1) en satanische bruid – is gezeten. Wij hebben hier te maken met de Bijbelse symboliek van 7 grote ‘koninkrijken’; en geschiedkundig zijn deze achtereenvolgens:
(1)  Egypte
(2)  Assyrië
(3)  Babylon
(4)  Medo-Perzië (het huidige Iran)
(5)  Griekenland
(6)  Rome (het Romeinse Imperium), en
(7)  Het anti-christelijke rijk.
In dit verband staat er vervolgens geschreven:

Openbaring 17:9-10, “Hier blijkt het verstand dat wijsheid heeft. De 7 koppen (SV: hoofden) zijn 7 bergen, waarop de vrouw zit. Ook zijn het 7 koningen: 5 zijn er gevallen, één is er, de andere is nog niet gekomen, en wanneer hij komt, moet hij een korte tijd blijven.”
Vijf ‘koninkrijken’ zijn er inderdaad – zoals ook de geschiedenis ons vermeldt – gevallen: Egypte, Assyrië, Babylon, Medo-Perzie, en Griekenland. Eén blijft er over, namelijk Rome, en het andere ‘koninkrijk’ dat nog komen moet, de “zevende”, is de uiteindelijke “wereldheerschappij”. Wij verwijzen hiervoor naar de volgende passages:
“En er verscheen een ander teken in de hemel. En zie: een grote vuurrode draak met 7 koppen (SV: hoofden) en 10 horens. En op zijn koppen (hoofden) 7 diademen (SV: koninklijke hoeden).” (Openb. 12:3)
“…want de duivel is naar beneden gekomen, naar u toe, in grote woede, omdat hij weet dat hij nog maar weinig tijd heeft.” (Openb. 12:12c)
“En het (beest) werd een mond gegeven om grote woorden en godslasteringen te spreken, en het werd macht gegeven om dit  42 maanden (d.i. 3½ jaar, de periode van de grote verdrukking) lang te doen.” (Openb. 13:5)
Het zal ons al wel duidelijk zijn geworden dat wij hier “regeringsvormen” moeten verstaan. Toen de apostel Johannes, de “ziener van Patmos”, deze machtige profetie en openbaring ontving, waren er dus al 5 regeringsvormen geweest, terwijl tijdens zijn leven de keizerlijke regeringsvorm van het oppermachtige Rome nog bestond. De 7^de (antichristelijke regeringsvorm) moet dan nog komen, maar slechts voor een korte tijd; dat wil zeggen, dat het maar voor een korte tijd zal bestaan; want dit is, naar de chronologische verdeling van de tijdsbedelingen in het Raadsplan van God, gesteld op 3½ jaar.
Het beest is de 8^ste (koning of regeringsvorm) en komt voort uit de 7^de (koning of regeringsvorm), en gaat te gronde, want de Schrift zegt:

Openbaring 17:11, “En het beest dat WAS en NIET IS, IS OOK ZELF DE ACHTSTE (koning). En HIJ IS UIT DE ZEVEN (koningen – zie vers 10), en gaat naar het verderf.”
Dit 8^ste hoofd moet derhalve wel iets heel bijzonders zijn; en tòch, in weer andere opzichten, een “herleving” van één van de vorige hoofden[3]. Dit beest, dat “de 8^ste regeringsvorm” zal zijn, komt van “die grote vuurrode draak, die 7 koppen (SV: hoofden) heeft en 10 horens” (zie Openb. 13) en dit beest gaat straks ten verderve. Dit wil zeggen dat hij “levend geworpen” zal worden “in de poel van vuur” (zie Openb. 19:20b). Dus: hoe groot ook de macht van dit (antichristelijke) rijk zal zijn, het zal door de Almacht des Heren vernietigd worden! God heeft gesproken, en het zal zo zijn! Amen.

Openbaring 17:12, “En de 10 horens die u gezien hebt, zijn 10 koningen, die het koningschap nog niet hebben ontvangen, maar die samen met het beest één uur (SV: op ene ure) koninklijke macht zullen ontvangen.”
Dit is in treffende overeenstemming met de profetieën van Daniël (zie vooral hoofdstuk 7)[4]. In Openbaring 12:3 lezen wij nog van “ongekroonde” horens (‘alleen’ de 7 hoofden zijn hier “gekroond” – noot AK), terwijl in Openbaring 13:1 deze 10 horens zijn “gekroond”. Zij ontvangen op één en hetzelfde uur macht mèt het beest, omdat zij “eensgezind” zijn en tezamen een “satanische eenheid” vormen! In dit verband lezen wij dan ook:

Openbaring 17:13, “Dezen zijn eensgezind en zij zullen hun kracht en macht aan het beest overdragen.”
Deze informatie geeft ons duidelijk te kennen, hoedanig de “politiek” van al die ‘koningen’ zal zijn. Eén en ander komt straks zó tot stand, niet omdat er in hun gelederen sprake zal zijn van jaloersheid; integendeel, hun enig doel is om het beest te verheffen, en om zijn macht te vergroten.
Wij kunnen ons afvragen: “Waar zal deze machtsontwikkeling op het einde der tijden toe leiden?” Dit wordt ons in het volgende vers verteld.

Openbaring 17:14, “Zij zullen OORLOG VOEREN TEGEN HET LAM, maar het Lam – want Heere der heren is Hij en Koning der koningen – zal hen overwinnen, en zij die samen met Hem zijn, geroepenen, uitverkorenen en gelovigen (beter gezegd: “getrouwen”, vanuit de Engelstalige KJV: “faithful” = getrouw).”
Helaas (!) hun vereniging heeft tot doel, om oorlog te voeren tegen het Lam van God! Gode zij dank voor Zijn wondervolle voorzienigheid, want alle satanische horden[5] worden straks overwonnen door het Lam, dat met de hemelse heiligen op aarde verschijnt, om Zijn Koninklijke rechten te handhaven. Deze satanische wereld-heerschappij, aan het hoofd waarvan de antichrist zal staan – wij stelden dit al eerder vast – zal 3½ jaar duren; en deze profetische tijdsperiode is die van de (ook in Daniël) geprofeteerde “GROTE VERDRUKKING”. Op het einde van déze verdrukking zullen zij “OORLOG” voeren tegen Christus en de Zijnen, en zij worden alsdan door Hem VERSLAGEN en OVERWONNEN (zie Openb. 19:14-15, 19-21 en Judas 1:14-15).
De gelovigen die Christus vergezellen in deze grote strijd, worden hier aangemerkt als:

1. “geroepenen”,
2. “uitverkorenen” en
3. “getrouwen”.

Zij zijn in alles beproefd geweest. Dit doet ons denken aan wat geschreven staat in 2 Timotheüs 2 vers 12a: “Als wij volharden (SV: verdragen – KJV: “suffer” = lijden), zullen wij ook met Hem regeren.”

Openbaring 17:15, “En hij zei tegen mij: De wateren die u gezien hebt, waaraan de hoer zit, zijn volken, menigten, naties en talen.”
Wij worden hier geconfronteerd met een “wereld-omvattende-macht”. En zó zal het straks ook zijn: het wereld-rijk van de antichrist omvat de GEHELE aarde; hij zal “universeel” heerser zijn, een “dictator”, een “alleen-heerser” in optima forma (d.i. in optimale vorm).
In deze antichristelijke tijd zal de Bruid van het Lam veilig gesteld zijn, want zij zal zich in “de woestijn” bevinden – de plaats, die voor haar speciaal bereid is door de Here God (zie Openb. 12:6 en 14). Aan het einde van de Grote Verdrukking zal de Here Jezus Christus wederkomen met al Zijn heiligen (zie Openb. 19:11-15), om alsdan de strijd aan te binden met de antichrist en zijn benden, en dan zullen deze laatstgenoemden in de slag van Armageddon verpletterend worden verslagen (zie Openb. 19:19-21 en Judas 1:14-15).
Een deel van deze heiligen zal dan eerst “opgestaan moeten zijn uit de dood, in opstandingsheerlijkheid”; een ander deel zal “aangenomen en weggenomen zijn, om in een punt des tijds veranderd te worden” en tezamen “opgenomen” worden, de Here tegemoet in de lucht, om dan samen met Hem terug te keren (naar de aarde), en te strijden tegen de antichrist en de goddelozen der aarde. Wij kunnen hiervan lezen in respectievelijk 1 Korinthe 15:51-52, 1 Thessalonicenzen 4:15-17 en Openbaring 19:14.
Vatten wij nu alle bijzonderheden tezamen, die ons in dit en in de vorige hoofdstukken gemeld zijn, dan vinden wij het volgende: Nadat de Bruid van het Lam aangenomen en weggenomen zal zijn (zie Matth. 25:1-13, Luk. 17:34-36 en Openb. 12:6 en 14) zal ook de Heilige Geest uit de wereld WEGGENOMEN zijn. Hij bevindt Zich in Gods Heiligdom of Tempel[6], en dus in “de woestijn” (volgens Openb. 12:6 en 14). Dan nemen de goddeloosheid en de openlijke opstand tegen God door de gestelde wereldse machten dermate toe, dat de dan bestaande wereldbevolking elk juk van God van zich afwerpt, en in volslagen revolutie tegen God verkeert, aangevoerd door de antichrist… De satanische invloed en macht werken allerlei gruwelen en afgoderijen, vervolgingen en godslasteringen uit, om tenslotte de aardbewoners in slagorde te laten optrekken tegen God en Zijn Gezalfde(n) (zie Openb. 12:17, 13:7 + 19:19-21). De manier waarop de vrouw – (“de grote hoer” uit vers 1) en satanische bruid – aan haar einde komt, vinden wij beschreven in de volgende verzen:

God doet uiteindelijk de goede relatie van ‘de grote hoer’ tot ‘het beest’ te niet

Openbaring 17:16-18, “En de 10 horens die u op het beest zag, die zullen DE HOER HATEN, en HAAR VERWOEST EN NAAKT MAKEN, en zij zullen HAAR VLEES ETEN, en HAAR MET VUUR VERBRANDEN. Want God heeft het in hun hart gegeven om Zijn plan uit te voeren en dit eensgezind te doen en hun koningschap aan het beest te geven, TOTDAT DE WOORDEN VAN GOD VOLBRACHT ZIJN. En de vrouw die u gezien hebt, is de grote stad, die koninklijke heerschappij voert over de koningen van de aarde.”
Wij zijn nu gekomen tot het 3^de deel van dit hoofdstuk.
In het 1^ste deel vinden wij de beschrijving van deze “vrouw”, het “middelpunt van alle verdorvenheid”, die haar goddeloze invloed over alle volkeren der aarde uitoefent.
In het 2^de deel wordt ons dan “het beest” voorgesteld, dat opkomt uit de afgrond, om oorlog te voeren tegen het Lam, en dat door hetzelfde Lam OVERWONNEN wordt.
En in dit 3^de deel zien wij, dat de vrouw te niet wordt gemaakt. Ziedaar, het grote oordeel, dat “de grote hoer” zal treffen. Na alles wat ons al is voorgesteld, vindt nu eensklaps een gehele “omkering” plaats. Op smadelijke wijze wordt “de grote hoer”, die eerst gezeten is op het beest, besturende en leidende, woest gemaakt, en de teugels van het bewind, die zij zo lange tijd in handen heeft gehad, worden haar op wrede wijze ontnomen en in haar “naaktheid” wordt van haar vlees gegeten en wordt zij met vuur verbrand… Weggenomen, weggerukt, worden haar versierselen, haar kledij, haar goud, haar kostbare edelstenen en haar parels. Zoals eenmaal de honden het vlees gegeten hebben van Izébel (zie 2 Kon. 9:33-37), zo wordt ook in dit stadium van “háár vlees” gegeten! In alles wat haar overkomt is Gods suprême wil en wet vervuld! Het is GOD, DIE REGEERT EN NIEMAND ANDERS!
Zo moet het Woord van God altijd en overal vervuld worden – met tittel en jota. Bij het neerschrijven van deze beschouwing gaan onze gedachten terug naar een artikel, die al jaren en jaren geleden de wereld werd ingezonden, en waarin destijds melding werd gemaakt van de zogenaamde “zwarte internationale” enerzijds en van “de rode” anderzijds[7]. Eerstgenoemde en het socialisme zouden dan een strijd op leven en dood met elkaar uitvechten… Wij willen hierop niet verder ingaan, maar deze zienswijze laten voor wat zij is. Wat wij wèl willen is, de Geest van God volgen in Zijn interpretatie van alles wat te maken heeft met “het komende einde”. En moge God ons dan genade op genade blijven schenken, daarin, dat Hij ons Zijn Licht en Zijn Waarheid niet zal onthouden. Amen.
Wanneer de dàn heersende wereldmachten handelen naar de boosheid van hun harten en hun intense haat tegen God, en ook tegen de vrouw, omzetten in de geschetste gruwelijke daden, zal dit alles geschieden onder satanische invloed; maar het is God Almachtig, Die dit alles gebruikt om Zijn rechtvaardige oordelen te volvoeren tot radicale ondergang en algehele vernietiging van deze vrouw. Zelfs haar naam zal van de aardbodem verdwijnen.
Wij willen in verband met deze profetische ontwikkelingen en de fatale afloop ervan, nog het volgende te berde brengen. ALTIJD is de mening van mensen in lijnrechte strijd met het Woord van de levende God. Mensen denken dat zij gelukkig zullen zijn, wanneer zij zich losmaken van God en gebod, en zij het van Godswege verordineerde “keurslijf van aanbidding” uittrekken, en van zich werpen. Waar dergelijke opvattingen, denkbeelden, meningen, standpunten, en wat dies meer zij, de mensen heen slepen, wordt ons in dit hoofdstuk en in het volgende, 18^de hoofdstuk, duidelijk uitgebeeld.
Het is onuitsprekelijk kostbaar te mogen geloven, dat de geroepenen èn de uitverkorenen èn de getrouwen mèt het Lam zullen zijn, wanneer Hij de antichrist zal verdoen. Dit en het vorengaande zijn waarschuwingen voor ons, op wie de einden der eeuwen gekomen zijn, om iedere weg die ten verderve voert te mijden!
De duidelijke les, die wij hier voor het leven leren, is de volgende: Al wat de wereld verbindt met het dienen van de Here Jezus Christus, is “het beginsel van Babylon”. De geest van dit Babylon, de geest van “wereldsgezindheid en wereldgelijkvormigheid” zijn de grootste en gevaarlijkste vijanden van de mens! Om deze redenen worden wij telkens door God gewaarschuwd. Moge Hem, door ons, de gelegenheid worden gegeven, om ons te bewaren op de wijze, zoals Hij Zich dat heeft ingedacht.
Amen.

In de tijd waarin Johannes leefde manifesteerde deze “Babylonische geest” zich in dat wereldwijde Romeinse rijk. En deze satanische geest heeft zich weten te handhaven in dat “rooms-rode”; en deze zelfde “geestelijke wereld- macht” is er heden ten dage nòg.
Maar daar is nòg een andere Engel, die Babylons TOTALE ONDERGANG aankondigt. En van Hem wordt ons verteld in het volgende hoofdstuk.

CJH Theys [8]
(1903 – 1983)

Einde van ‘Hoofdstuk 17’ van het Boek Openbaring.
KLIK HIER voor hoofdstuk 18

---

.

[1] Zie eventueel onze Bijbelstudie: “Het Boek Daniël (alle 12 hoofdstukken, met vers voor vers uitleg)” van CJH Theys. (noot AK)

[2] Uitleg, uit deze studie, bij dit vers van Openbaring 11 vers 7:
Het beest, dat in Openbaring 13 in al zijn afschuwelijkheid wordt uitgetekend, wordt dan toegelaten zijn (duivelse) macht en kracht te laten gelden! Deze worden geconcentreerd en de dàn bestaande wereldmachten slaan deze getuigende monden van Gods profeten dicht. De duivel heeft succes; hun getuigenis wordt als het ware “puin”. (noot AK)

[3] Extra uitleg: Overgenomen uit ‘hoofdstuk’ 12 van de studie “Dingen die (met) haast geschieden moeten” van H. Siliakus:
Dat het “beest” van Openbaring 13 de incarnatie (d.i. de vlees-/menswording) moet zijn van het “beest” van Openbaring 12 – daar de “grote vuurrode draak” genoemd – is mede af te leiden uit het feit dat wij hier de 7 koppen en de 10 horens weer tegenkomen (vergelijk Openb. 12:3 met 13:1). Alleen hebben nu, in Openbaring 13:1, niet de koppen maar de horens “koninklijke hoeden (HSV: diademen)”. Een verklaring hiervoor vinden wij in Openbaring 17:12 (de 10 horens worden pas gekroond als de antichrist er is). Vlak vóór de manifestatie van de antichrist begint het tijdperk van het 7^de en laatste van de rijken der heidenen, het antichristelijke rijk, en dit rijk zal zich presenteren als een confederatie van 10 staten. Zolang satan, “de overste (of: vorst) van deze wereld” (zie Joh. 12:31), nog in ‘de hemelse gewesten’ is, worden de in de tijd elkaar opvolgende wereldse rijken als in een “galerij” gezien. In een “heldengalerij” bijvoorbeeld staan personen uit verschillende tijden naast elkaar. Zo ook hier. In de korte “tussentijd’ vóór de grote verdrukking neemt dat 7^de rijk een aanvang . De “koning” (en voorloper van de antichrist) van dit 7^de rijk, “de andere (koning)” van Openbaring 17:10, wordt door de antichrist – die een volmaakte intrigant zal wezen! – waarschijnlijk afgezet en verdreven, waarna de antichrist zelf “de 8^stekoning” wordt (zie Openb. 17:11), echter nog steeds van het ZEVENDE (antichristelijke) rijk. Tegelijkertijd komen dan 10 “onderkoningen” aan de macht (zie Openb. 17:12), waaruit dus volgt dat er 10 STATEN zullen zijn; vandaar het “10-statendom”. Als de satan zich eenmaal als de antichrist openbaart (en dus niet langer in ‘de hemelse gewesten’ is, maar zich op aarde – in een, door hem in bezit genomen, mens – manifesteert), wordt als het ware in het visioen de dàn geldende AARDSE situatie “gefotografeerd” en zien we niet langer de 7 koppen gekroond, maar de 10 horens! Voor een goed begrip is het zinvol nog eens Openbaring 17:9-13 te lezen. (noot AK)

[4] Zie noot 1.

[5] Horden = Ongeordende, rumoerige mensenmassa’s. (noot AK)

[6] Zie eventueel onze studie “Geroepen om te worden gemaakt tot Gods doel met de mens: een eeuwige, heilige TEMPEL van onze almachtige God en Vader” van E. van den Worm. (noot AK)

[7] Mocht u meer informatie over deze zgn. “zwarte internationale” of “de rode” willen lezen, dan kunt u dit het beste zelf, via het zoekprogramma van Google, opzoeken. (noot AK)

[8] De Bijbelverzen zijn omgezet naar de HSV-vertaling (soms met een gedeelte van de oude Statenvertaling erbij vermeld). (noot AK)

.